Έχει ο Ελληνικός Πατριωτισμός πεθάνει, ή δεν έζησε ποτέ;

Του Χριστόφορου Ιωσήφ, υιού της Στάλως Κώστα Χατζηγιάννη από τη Ζώδια, Φοιτητή Νομικής του Πανεπιστημίου Bristol 

(Δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα ΠΟΛΙΤΗΣ στις 16/3/2014)

Ώντας σε μια εποχή ωμής πολιτικής πραγματικότητας, με τα πρόσφατα πολιτικά δρώμενα (βλ. κούρεμα, οικονομική κρίση κ.α.) να έχουν συνταράξει τα θεμέλια της κοινωνίας μας, αλλά και με εξελίξεις στο κυπριακό να έπονται, θα ήταν εποικοδομητικό να ανατρέξουμε, σαν κυπριακός ελληνισμός, στις αξίες που μας καθορίζουν. Ίσως τότε να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε καταλληλότερα τις δύσκολες μέρες που αναμφίβολα θα έρθουν. 

Η έννοια του έθνους είναι σχετικά σύγχρονη εφεύρεση του 18^ου αιώνα (βλ. Ενοποίηση Γερμανίας 1848). Παρόλα αυτά, ο ελληνισμός επικαλείται πως, τον 5^ο π.χ αιώνα, ήταν ένα αγνό αίσθημα πατριωτισμού που ώθησε το ελληνικό «έθνος», τότε βαθιά διαιρεμένο σε πόλεις-κράτη, να αμυνθεί της περσικής απειλής. Έχουν περάσει 2500 χρόνια από την ηρωική γέννηση του ελληνικού πατριωτισμού, αλλά δυστυχώς με στοιχειώδη ιστορική παιδεία, κάποιος μπορεί εμφανώς να διαπιστώσει πως ο οποιοσδήποτε ελληνικός πατριωτισμός υφίστατο απεβίωσε με την καταστροφή του κλασσικού ελληνικού πολιτισμού. Η μετέπειτα ελληνική (και κυπριακή) ιστορία είναι αιματοβαμμένη με παραδείγματα προδοσίας, διχόνοιας, βραχυπρόθεσμων στόχων και έλλειψης οράματος.

Όταν το 1821 ο Υψηλάντης ύψωσε το λάβαρο της επανάστασης καλώντας τους Έλληνες να πολεμήσουν για την ελευθερία τους και οδήγησε τον Ιερό Λόχο νότια από την Μολδαβία όπου ιδρύθηκε, το επίσημο Πατριαρχείο (η τότε «ελληνική» ηγεσία) αφόρισε τους ιερολοχίτες ως αμαρτωλούς και βλάσφημους. Στο πρώτο του πραγματικό εμπόδιο στη σύγχρονη του ιστορία, ο ελληνικός πατριωτισμός , πέθανε πριν καν γεννηθεί. Ακολούθησε η Μικρασιάτικη Εκστρατεία 1919-22), όπου πλέον είναι ηλίου φαεινότερο, πως περιθωριοποιήθηκε ο τελευταίος πραγματικός Έλληνας πατριώτης, Ελευθέριος Βενιζέλος, ένεκα κοντοφθαλμισμού των βασιλικών δυνάμεων.

Ερχόμενος στην σύγχρονη κυπριακή ιστορία, είναι υψίστης σημασίας να τονιστεί μια λεπτή γραμμή μεταξύ πατριωτισμού και ρεαλιστικού πραγματισμού, μια διαφορά που λίγοι ούτω καλούμενοι πατριώτες μπορούν να εννοήσουν. Πατριώτης δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ο απόλυτος άνθρωπος ή αυτός που αντιλαμβάνεται τα πράγματα μόνο σε άσπρο-μαύρο, καθώς αυτή η αντίληψη περιλαμβάνει αναπόφευκτα έλλειψη οράματος και ρεαλισμού. Αν δεχθούμε τον ορισμό του πατριωτισμού ως την προώθηση των συμφερόντων της πατρίδας, τότε αναμφίβολα το όραμα είναι η οικοδομική λίθος αυτού. OΒίσμαρκ, μέσω πατριωτισμού στο πλαίσιο του εφικτού, κατάφερε να ενοποιήσει το 1848 το πιο δυνατό Ευρωπαϊκό κράτος (Γερμανία).

Επεκτείνοντας, δεν μπορεί να παραλειφθεί από αυτή την ανάλυση ο απελευθερωτικός αγώνας 1955-59. Κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί τον ηρωισμό των πεσόντων και των αγωνιστών που όντως έδωσαν την ψυχή τους για τον ελληνισμό της Κύπρου. Εξυμνώντας τον ηρωισμού του Αυξεντίου, του Παλλικαρίδη κ.α., πρέπει παράλληλα στην Κύπρο του 2014 να εξετάσουμε με τόλμη τα κίνητρα και τον πατριωτισμό των τότε ηγετών που κινούσαν τα νήματα. Έχοντας υπόψιν την παρακίνηση του τότε Έλληνα πρωθυπουργού Παπάγου προς Μακάριο «να μην κόψει τον αεραγωγό οξυγόνου προς την Ελλάδα» (δηλαδή Αγγλία) και την (θέλω να πιστεύω) κοινή αποδοχή την αποτυχίας του αγώνα που οδήγησε στις καταστροφικές Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου (1960), δυσκολεύομαι να χαρακτηρίσω τους ηγέτες της Κύπρου ως πατριώτες. Η εμφανής έλλειψη οράματος που υποδηλώνει τουλάχιστον ανικανότητα εκ των ηγετών και η εμμονή σε τακτικές που κάθε άλλο παρά παραγωγικές ήταν, κατευθύνουν (ή θα έπρεπε) την αντιμετώπιση προς τους τότε ηγέτες ως ανεπαρκής, κοντόφθαλμη και ως εκ τούτου δια ορισμού μη πατριωτική.

Ίσως το πιο τρανό παράδειγμα προδοσίας είναι το πραξικόπημα της Χούντας των Αθηνών και των Κυπρίων αντιπροσώπων της (1974). Με στοιχειώδη λογική θα μπορούσε ο οποιοσδήποτε να προβλέψει τις τραγικές συνέπειες του πραξικοπήματος (τουρκική εισβολή 1974) οι οποίες ήταν εκ των προτέρων οφθαλμοφανείς. Αυτή η τοποθέτηση οδηγεί μόνο σε δύο πιθανά ενδεχόμενα: είτε α) οι Κύπριοι αντιπρόσωποι της Χούντας, με πλήρη επίγνωση των συνεπειών, συνειδητά άνοιξαν τον δρόμο στον Αττίλα, είτε β) στερούνταν σε τόσο βαθμό στοιχειώδους λογικής που οι πράξεις τους ασυνείδητα προκάλεσαν την εισβολή. Είναι δύσκολο το να αποφασίσει κανείς πιο εκ των δύο είναι πιο προδοτικό/τραγικό.    

Η μεγαλύτερη δοκιμασία στην μεταπολεμική ιστορία της Κύπρου ήταν το δημοψήφισμα του 2004 και το σθεναρό «όχι» στα «ξένα σχέδια» για επίλυση του κυπριακού. Δεν θα ακολουθήσει ανάλυση περί ορθότητας αυτού του αποτελέσματος καθώς ο κάθε λαός ακολουθεί την μοίρα που του αξίζει. Παρόλα αυτά θα ήθελα να σταθώ σε μια (όχι και τόσο μικρή) ομάδα πολιτών που ψήφισαν «όχι» γιατί είτε ο «πατριωτισμός» τους δεν τους επέτρεψε να δεχθούν την οποιαδήποτε παραχώρηση προς την τούρκικη πλευρά (εποίκους κ.α.) είτε γιατί προτιμούν defacto διχοτόμηση.

Με λύπη παρατηρώ νέους ανθρώπους να δηλώνουν ευχαριστημένοι με το statusquo και όχι μόνο να δέχονται αλλά και να προτιμούν την διχοτόμηση. Δεν νομίζω στα 2500 χρόνια ελληνισμού να τέθηκε ποτέ πιο προδοτική πρόταση, που να παραχωρεί ουσιαστικά την μισή Κύπρο στους Τούρκους. Πολλοί ίσως να μην αντιλαμβάνονται πως διχοτόμηση σημαίνει παραχώρηση της μισής Κύπρου, της μισής μας πατρίδας, επίσημα, νομικά, οριστικά και αμετάκλητα.

Η μόνη αντίδραση προς αυτούς που καλούν για λύση που να επαναφέρει την κατάσταση στην προ-1974 της κατάσταση, μπορεί μόνο να είναι απόγνωση. Με κάποιο τρόπο πιστεύουν πως κάποιος θα κουνήσει το μαγικό ραβδί και οι Τούρκοι εθελοντικά θα εγκαταλείψουν την Κύπρο. «Γνώθι σ’ αυτόν» διδάσκουν οι αρχαίοι. Δυστυχώς, αυτογνωσία είναι κάτι που έχει εκλείψει από τον ελληνισμό. Όπως το 1922 προχωρούσαμε προς την «κόκκινη μηλιά», με τα γνωστά επακόλουθα (Μικρασιάτικη καταστροφή), έτσι και τώρα αυτοί προτείνουν να προελαύσουμε προς την Κερύνεια. Η άρνηση του κυπριακού ελληνισμού να δει τα πράγματα ως έχουν, να συνειδητοποιήσει πως το 1974 χάσαμε ένα πόλεμο και ότι δεν μπορούμε να γυρίσουμε το χρόνο πίσω στο 1974, μόνο ως αφελής μπορεί να χαρακτηριστεί.

Αναμφίβολα, ο ελληνισμός της Κύπρου θα περάσει κι άλλες, ίσως δυσκολότερες δοκιμασίες στο εγγύς μέλλον, με ενδεχόμενο δημοψήφισμα για λύση του κυπριακού και διαχείριση του φυσικού αερίου. Το αποτέλεσμα αυτών των δοκιμασιών θα οδηγήσει είτε προς τον παντελή κοινωνικό/οικονομικό/πατριωτικό εξευτελισμό, είτε σε μια πρωτοφανή, για τα κυπριακά δεδομένα, πρόοδο. Ας ελπίσουμε πως η κυβέρνηση, και η οποιοδήποτε μελλοντική κυβέρνηση να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες αυτές με τον απαιτούμενο πατριωτισμό. Όλα τα προαναφερθέντα εγκλήματα διαπράχτηκαν κατά των Κυπρίων από τους ίδιους τους Κυπρίους (πρέπει να το παραδεχτούμε), λόγω έλλειψης οράματος και ρεαλιστικών στόχων. Είναι αυτοί ακριβώς οι χειρισμοί που μας έφεραν στη θέση αυτή.

Ο πατριωτισμός, ο ρεαλιστικός πατριωτισμός, μπορεί ακόμα να γεννηθεί, ΠΡΕΠΕΙ να γεννηθεί στην Κύπρο του 2014, αν όχι για πρόοδο, τουλάχιστον για αξιοπρεπή επιβίωση.